Thời báo New York thừa nhận sự thật về cuộc đảo chính Haiti

  Loa Phường

 Ngày 2/6/2022, báo điện tử Counter Punch đăng bài bình luận về bài báo “Vị tổng thống Haiti yêu cầu bồi thường và kết cục phải sống lưu vong” trên trang nhất của New York Times với đánh giá rằng, sau 18 năm, những người chống lại “cuộc đảo chính của Hoa Kỳ, Pháp và Canada” đã gần như giành chiến thắng trong cuộc chiến ghi lại dấu ấn lịch sử.

Đại sứ Pháp Thierry Burkard thừa nhận rằng lời kêu gọi của Tổng thống Jean-Bertrand Aristide đòi trả lại món nợ (tiền chuộc) cho sự độc lập của Haiti phần nào giải thích lý do ông bị lật đổ vào năm 2004. Burkard nói với Times rằng việc tổng thống hợp pháp Haiti bị phế truất là "một cuộc đảo chính" mà "có lẽ là một chút nguyên do” chiến dịch của Aristide đòi Pháp trả nợ Haiti.

Vào năm 2020, chương trình tin tức hàng đầu của Đài Phát thanh-Canada “Enquête” đã phỏng vấn Bộ trưởng Tự do Denis Paradis, người chịu trách nhiệm tổ chức Sáng kiến ​​Ottawa năm 2003 tại Haiti, nơi các quan chức Hoa Kỳ, Pháp và Canada thảo luận về việc phế truất tổng thống đắc cử và đặt đất nước dưới sự kiểm soát của Liên hợp quốc. Paradis thừa nhận với Đài phát thanh Canada rằng không có quan chức Haiti nào được mời đến để thảo luận về tương lai của đất nước họ và bộ ba đế quốc. 

Đài phát thanh Canada và tờ Times đưa tin trên nhờ chịu ảnh hưởng bởi hàng trăm bài báo được xuất bản bởi sự đoàn kết của các nhà vận động trong các tổ chức cánh tả. “The Ransom” nêu chi tiết chi phí mà Haiti –khoảng từ 21 tỷ đến 115 tỷ USD - trả cho Pháp để đổi lấy sự công nhận nền độc lập của mình. “Một ngân hàng được tạo ra để Haiti chuyển sự giàu có sang Pháp” đã làm nghèo quốc gia này như thế nào vào cuối những năm 1800.

Việc Times quyết định chi hàng chục, có thể hàng trăm, hàng nghìn đô la cho bộ truyện có lẽ do bị ảnh hưởng bởi phong trào Black Lives Matter và dự án năm 1619 của tờ báo về chế độ nô lệ. Ngoài ra, Saint-Vil và các nhà hoạt động Haiti-Bắc Mỹ khác đã kêu gọi Pháp hoàn trả số tiền chuộc trong hơn hai thập kỷ. 

Loạt bài của Times đã củng cố câu chuyện lịch sử liên quan đến cuộc đảo chính năm 2004 và phổ biến lịch sử về chủ nghĩa đế quốc ở Haiti. Loạt bài này có ích cho những người Bắc Mỹ đang vận động cho một sự thay đổi triệt để trong chính sách đối với một đất nước đang đấu tranh vì bình đẳng và phẩm giá con người.

Sự thật về cuộc đảo chính lật đổ tổng thống hợp pháp của Haiti cho thấy, sự can thiệp chính trị thô bạo và bản chất thực dân, đế quốc không thay đổi của Pháp và các nước phương Tây. Bất cứ thế lực nào đụng chạm đến lợi ích của băng đảng đế quốc đều phải nhận cái giá đắt đỏ như vị tổng thống Haiti kể trên