Trang trí bàn thờ ngày Tết và những đại kỵ cần tránh

1. Trang trí bàn thờ ngày Tết có ý nghĩa như thế nào đối với đời sống anh/chị?

Trang trí bàn thờ là một hoạt động ý nghĩa và mang tính tâm linh cao

Trang trí bàn thờ được xem là một trong những hoạt động quan trọng và nên được thực hiện đầu tiên trước khi anh/chị bắt tay vào trang trí Tết cho ngôi nhà của mình. Trang trí bàn thờ không chỉ là nét đẹp tín ngưỡng của người Việt mà còn mang nhiều ý nghĩa tâm linh sâu sắc. 

Văn hóa tín ngưỡng của người dân Việt Nam cho rằng, bàn thờ là không gian linh thiêng và thanh tịnh. Bàn thờ như là nhịp cầu vô hình kết nối giữa hai cõi âm dương, là sự giao thoa giữa đất và trời.

Chỉ cần nhìn vào cách bài trí bàn thờ mà người ta sẽ biết được tình cảm của con cháu đối với tổ tiên như thế nào? Chính vì vậy, trang trí bàn thờ có ý nghĩa quan trọng đối với nhiều người. 

Trang trí bàn thờ ngoài việc tỏ lòng thành kính của con cháu đối với ông bà tổ tiên đã khuất. Còn thể hiện mong muốn bình an, khỏe mạnh, vạn điều thuận lợi hanh thông. 

Hoạt động trang trí bàn thờ thường diễn ra vào các dịp quan trọng như cưới hỏi, đám giỗ, thôi nôi, đặc biệt là vào ngày tết. Người Việt Nam thường lau chùi và trang trí bàn thờ vào ngày ông Công ông Táo về trời tức là ngày 23 Tết. 

2. Hướng dẫn cách trang trí bàn thờ đẹp

Như đã nói ở trên việc trang trí bàn thờ là rất thiêng liêng và quan trọng. Để biết cách trang trí bàn thờ ngày Tết chuẩn, anh/chị nên lưu ý những điều sau đây:

2.1 Lưu ý trước khi lau dọn bàn thờ

Nên lau dọn bàn thờ sạch sẽ trước khi bắt tay vào trang trí bàn thờ

Trước khi trang trí bàn thờ thì anh/chị nên lau dọn bàn thờ sạch sẽ để năm mới đón nhận thêm nhiều tài lộc và hỷ sự. Vì vậy anh/chị nên chú ý những vấn đề khi thực hiện lau dọn bàn thờ:

Một vấn đề quan trọng trước khi lau dọn bàn thờ là người thực hiện phải thể hiện sự thành kính của mình bằng cách giữ cho thân thể được sạch sẽ và thơm tho. 

• Tuyệt đối không được để tay chân lấm bẩn rồi đi lau chùi bàn thờ. Điều này được coi là đại bất kính khiến cho thần phật và ông bà tổ tiên dễ nổi giận. Vì vậy anh/chị nên tắm rửa thật sạch sẽ và thay một bộ quần áo dài trước khi tiến hành lau dọn và trang trí bàn thờ.
• Anh/chị nên thắp hương thông báo cho ông bà tổ tiên rằng hôm nay sẽ làm công việc lau dọn bàn thờ. Để mời tổ tiên và các vị thần lánh tạm sang một bên để con cháu thực hiện công việc. Sau đó chuẩn bị một chiếc bàn trải vải hoặc giấy đỏ để đặt linh vị. 
• Nếu bàn thờ có đặt chung bài vị tổ tiên và các thần thánh thì phải để riêng không được lẫn lộn. Đợi sau khi hương cháy hết rồi mới bắt đầu thực hiện việc lau dọn. 

2.2 Lau dọn bàn thờ thật sạch sẽ 

Khăn và các vật dụng lau bàn thờ nên dùng riêng

Lau dọn bàn thờ là nét đẹp văn hóa trong đối với ngày Tết Việt Nam, hơn nữa đây còn là hoạt động mang ý nghĩa tâm linh lớn nên mọi thứ liên quan đến việc dọn dẹp bàn thờ đều phải đảm bảo thật sạch sẽ.

Phải lau chùi bàn thờ của các thần phật trước, sau đó mới dùng nước mới để lau dọn bàn thờ của ông bà tổ tiên. Tuyệt đối không được lau chùi bàn thờ gia tiên trước vì như vậy được xem là mạo phạm đến các vị thần thánh.

Khăn lau và chổi lau bàn thờ nên được dùng riêng, hạn chế dùng chung để tránh sự uế tạp làm mất tính tôn nghiêm của bàn thờ.

Lau dọn bàn thờ nên sử dụng nước ấm từ nguồn nước sạch. Anh/chị cũng có thể sử dụng nước mưa để lau dọn bàn thờ vì nước mưa được xem là tinh túy của trời xanh. Hoặc cũng có thể dùng nước lá trầu, lá bầu, lá gừng để lau dọn bàn thờ.

Ngày trước, ông cha ta thường có quan điểm rằng việc lau dọn bàn thờ nên dành cho cánh đàn ông trong nhà. Tuy nhiên, thời nay quan điểm này đã thay đổi những người phụ nữ trong gia đình cũng có thể bắt tay vào công cuộc dọn dẹp bàn thờ. 

2.3 Những lưu ý khi lau chùi bài vị

Lau chùi bài vị nên thực hiện từ bàn thờ thần phật trước

Khi lau rửa bài vị anh/chị nên dùng nước ấm và kiêng dùng nước lạnh. Giống như lau dọn bàn thờ, việc lau chùi bài vị cũng nên được thục hiện từ bài vị thần phật trước rồi mới đến bài vị tổ tiên.  

Sau khi lau chùi bài vị mới đến dọn bát hương, công việc này đòi hỏi một số lưu ý quan trọng. Nhiều anh/chị thường có thói quen rút hết chân hương rồi đổ hết tro ra ngoài.

Tuy nhiên, ông bà ta cho rằng như vậy là tán tài. Vì vậy, anh/chị nên dùng muỗng để múc từng ít từng ít tro bỏ ra ngoài, rồi sau đó mới tiến hành làm sạch bát hương. 

2.4 Những lưu ý khi lau chùi các vật dụng trên bàn thờ

Các vật dụng nên được làm sạch sẽ trước khi đặt lên bàn thờ

Cùng với việc lau sạch bài vị của thần phật, tổ tiên thì việc làm sạch các vật dụng trên bàn thờ như lư đồng, kỷ chén, mâm bồng, nậm rượu, lộc bình,... là vô cùng cần thiết.

• Với các đồ dùng bằng đồng như lư đồng thì anh/chị có thể sử dụng các chất làm sạch chuyên dụng. Đánh bóng lư đồng bằng các dung dịch đơn giản tự chế tại nhà cũng là cách phổ biến được nhiều anh/chị dùng.

• Các đồ trang trí bàn thờ bằng sứ thì chỉ cần dùng nước sạch và nước tẩy rửa sạch sẽ là được. 

2.5  Cách bố trí các vật dụng trên bàn thờ

Anh/chị nên bố trí bàn thờ gia tiên theo sơ đồ trên

Các vật dụng sau khi được làm sạch và khô ráo thì anh/chị nên sắp xếp sao cho hợp lý nhất. Một điều quan trọng khi sắp xếp các vật dụng trên bàn thờ chính là không được che mất mặt của các vị thần phật và tổ tiên. 

Theo phong thủy, việc trang trí bàn thờ hợp lý sẽ giúp gia đình có thêm nhiều vận may về tài lộc, công danh và sức khỏe. Chính vì vậy, dù trang trang trí bàn thờ ông địa, ông công ông táo,... hay bàn thờ gia tiên thì anh/chị nên lưu ý những điều sau: 

• Hoành phi nên được treo lên tường và ở vị trí chính giữa so với bàn thờ và treo câu đối hai bên hoành phị.

• Vị trí đặt bát hương trên bàn thờ: Bát hương nên đặt ở giữa vì điều này tượng trưng cho các vì tinh tú và trên bát hương có cây trụ để cắm hương vòng đại diện cho trục vũ trụ. Hai bát hương khác nên đặt hai bên. Cách trang trí bàn thờ với bát hương đặt như vậy sẽ tạo ra thế tam tài mang đến cho anh/chị nhiều may mắn và tài lộc.

• Ở hai góc ngoài, anh/chị có thể bày nến hoặc đèn dầu tượng trưng cho mặt trời bên trái và mặt trăng bên phải. 

• Bình hoa và mâm bồng nên được đặt hai bên lư hương, nếu không có lư hương thì nên đặt ở trước di ảnh..

• Anh/chị nên bố trí đỉnh hương ở chính giữa bàn thờ và đốt thêm các loại gỗ có mùi thơm dễ chịu để tạo sự sang trọng và ấm cúng cho phòng thờ.

• Hạc thờ nên được đặt hai bên đỉnh hương

• Kỷ chén nên được đặt ở phía trước bát hương nhìn từ ngoài vào.

Khi cúng kiếng hay muốn giao tiếp với ông bà tổ tiên, anh/chị chỉ cần đốt nến và thắp hương. Mọi thỉnh cầu sẽ theo vòng khói hương và chuyển đến ông bà.

2.6 Bài trí bàn thờ với các lễ vật dâng cúng ngày tết

Bày trí lễ vật trên bàn thờ sao cho cân xứng và hài hòa

Lễ vật dâng cúng bàn thờ ngày tết bao gồm:

• Vài bộ quần áo và giấy tiền vàng mã cho các cụ

• Một đĩa hoa quả lớn đặt ở vị trí trung tâm bàn thờ

• Một bình rượu ngon và một bình trà ngon

• Một bình hoa đẹp có thể cắm các loại hoa có mùi thơm nhẹ nhàng như lay ơn, hoa huệ,... Tránh cắm các loài hoa có mùi quá nặng và mang nhiều sát khí. Ngoài ra để tạo không khí tết, anh/chị có thể cắm một cành đào hay cành mai trong lọ sứ lớn đặt trên bàn thờ.

• Xung quanh bày thêm bánh mứt, cơi trầu cho cân xứng và đẹp mắt 

• Cỗ mặn được bày biện đầy đủ và chu đáo bao gồm các món ăn ngon mang đậm tính cổ truyền dân tộc. Tùy thuộc vào từng vùng miền mà mâm cỗ mặn dâng ông bà tổ tiên đều có khác biệt. 

Với những trường hợp gia chủ quá bận rộn hay điều kiện kinh tế không cho phép thì chỉ cần có những đồ lễ cơ bản như ly nước mưa, nén hương cùng với đĩa hoa quả tươi và giấy tiền vàng bạc. Thần linh, tổ tiên chỉ cần thấy được tấm lòng của anh/chị, lòng thành tâm không được đo thành mâm cao cỗ đầy.

Trang trí bàn thờ gia tiên thì các lễ vật nên đặt hai bên trái và phải ngang bằng nhau. Trang trí bàn thờ ông địa hay các gia thần khác thì nên theo nguyên tắc bên trái phải bài trí cao hơn bên phải. Việc xét trái, phải là xét từ vị trí từ bàn thờ nhìn ra ngược với vị trí người hướng mặt vào khấn, bái.

2.7 Trang trí bàn thờ đẹp với mâm ngũ quả ngày Tết

Mâm ngũ quả là một trong những lễ vật không thể thiếu trên bàn thờ vào ngày Tết

Mâm ngũ quả đẹp là một trong những thứ quan trọng không thể thiếu trên bàn thờ gia tiên trong ngày tết cổ truyền của người Việt. Nó thể hiện lòng hiếu thảo và sự tưởng nhớ của con cháu đối với ông bà, tổ tiên. 

Theo phong thủy, số 5 được coi là số thể hiện sự phát triển bền vững và mạnh mẽ. Chính vì thế, mâm ngũ quả ngày tết như thể hiện mong muốn âm dương hòa hợp, đất trời giao thoa, mọi vật đều sinh sôi nảy nở và phát triển mạnh mẽ. 

Mỗi vùng miền đều có sự khác biệt về văn hóa, vì vậy mâm ngũ quả ngày tết của mỗi miền đều không giống nhau:

• Miền Bắc bày mâm ngũ quả dựa trên thuyết ngũ hành với ý nghĩa mong muốn vạn vật đều dung hòa với đất trời. Do đó, mâm ngũ quả miền Bắc thường được phối theo 5 màu: trắng, xanh, đen, đỏ và vàng. 

• Miền Nam thường bày mâm ngũ quả theo câu “ Cầu - Sung - Đủ - Xài”. Hoa quả thắp hương ngày tết của người Nam bao gồm mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài. Loại quả thứ 5 trong mâm ngũ quả miền Nam đó chính là quả sung-tượng trưng cho sự sung mãn về sức khỏe và tiền bạc.

• Không cầu kỳ như người miền Bắc hay ý nghĩa như miền Nam, mâm ngũ quả miền Trung thường không quá câu nệ hình thức và có gì cúng nấy. 

Ở một số vùng còn dựng 2 cây mía ở 2 bên bàn thờ, với ý nghĩa để các cụ chống gậy về quây quần với con cháu.

3. Những điều đại kỵ cần tránh khi trang trí bàn thờ ngày Tết

Như đã nói ở trên, trang trí bàn thờ là một việc mang ý nghĩa tâm linh lớn. Chính vì thế anh/chị nên ghi nhớ những điều kiêng kỵ ngày Tết trong trang trí bàn thờ để tránh kinh động đến thần phật, làm phật lòng ông bà gây nên những tai họa xấu.

Trang trí bàn thờ đẹp và không phạm phải đại kỵ cần lưu ý những vấn đề sau:

3.1 Không để người bị bẩn, lấm lem bụi đất lau chùi trang trí bàn thờ

Người thực hiện việc lau chùi bàn thờ nên ăn mặc chỉn chu

Trang trí bàn thờ ngày Tết là một việc quan trọng nên người đảm nhận việc này cần phải giữ cho thân thể được sạch sẽ không được nhuốm bẩn. Người thực hiện việc lau chùi bàn thờ nên ăn mặc chỉn chu và gọn gàng. Vì như vậy được xem là sự ô uế, thiếu tôn trọng thần phật và những người đã khuất. 

3.2 Không chọn những bông hoa đã nở to để chưng lên bàn thờ

Không nên chưng hoa ly trên bàn thờ

Khi chọn hoa chưng bàn thờ ngày tết, anh/chị nên chọn lựa kỹ càng. Không nên chọn những bông hoa đã nở quá to chỉ nên chọn những nụ hoa vừa mới chớm nở.

Hoa chưng bàn thờ cũng nên lựa chọn những loài hoa có tên gọi ý nghĩa và mùi thơm dễ chịu. Tránh lựa chọn hoa ly, hoa nhài, cúc vạn thọ,... để chưng lên bàn thờ. Anh/chị cũng nên chú ý đến cách cắm hoa ngày Tết, nên tỉa và cắm hoa sao cho đẹp mắt, cân xứng và hài hòa. 

3.3 Không chọn hoa giả để bàn thờ

Tuyệt đối không chưng hoa giả lên bàn thờ

Việc dâng hoa cúng được xem là thể hiện lòng thành kính của con cháu đối với ông bà tổ tiên. Những loại hoa giả chưng bàn thờ như hoa nhựa, hoa vải thiếu sự trang nhã và tươi mới nên không được đặt lên nơi thờ cúng tổ tiên. 

Phong thủy cho rằng việc đặt hoa giả lên bàn thờ là sự thiếu thành kính, tấm lòng giả dối của con cháu đối với ông bà.

3.4 Bát hương trên bàn thờ nên được làm từ chất liệu sứ

Bát hương nên được làm từ chất liệu sứ

Chất liệu tốt nhất để làm bát hương đó chính là sứ, sau đó mới đến đồng và kỵ dùng đá hoa cương. 

Bởi một bàn thờ thuận phong thủy sẽ có đầy đủ 5 yếu tố kim, mộc thủy, hỏa và thổ. Trong đó: 

• Đỉnh thờ, lư đồng, hạc thờ hay đèn thờ có chất liệu đồng…thuộc hành Kim

• Bàn thờ bằng gỗ, hoa tươi đặt trên bàn thờ thuộc hành Mộc

• Nước cúng thuộc hành Thủy.

• Đèn dầu, nến, nhang (hương) đang cháy thuộc hành Hỏa

• Bát hương, bình hoa,.... được làm bằng sứ có hành Thổ

Theo ngũ hành phong thủy, chất liệu sứ đại diện cho hành Thổ sẽ tạo nên sự hài hòa và cân bằng âm dương. Mang lại cho gia chủ những điều tốt đẹp và may mắn nhất.

3.5 Có được xê dịch bát hương không?

Xê dịch bát hương cũng là vấn đề được nhiều anh/chị quan tâm

Quan điểm của ông bà ngày xưa cho rằng bát hương không được xê dịch. Tuy nhiên, nhiều nhà khoa học phong thủy cho rằng việc lau dọn bát hương trên bàn thờ như bàn thờ ông địa, ông công ông táo, bàn thờ gia tiên là việc nên làm. Vì đó là phương tiện giao tiếp giữa hai cõi âm dương nên cần được làm sạch. 

Hành động này không chỉ mang ý nghĩa về mặt tín ngưỡng mà còn bảo vệ sức khỏe của anh/chị. Vì khói bụi từ hương sẽ gây nguy hiểm đến hệ hô hấp của các thành viên trong gia đình đặc biệt là trẻ nhỏ.

Ngoài những kiêng kỵ trong việc trang trí bàn thờ thì anh/chị cũng nên quan tâm đến tuổi xông đất trong Tết Tân Sửu. Nếu anh/chị chưa biết nên chọn người xông đất như thế nào để năm mới đón nhận nhiều tài lộc và may mắn nhất. Hãy tải ngay file chọn tuổi xông đất Tết Tân Sửu dưới đây:

 CHỌN TUỔI XÔNG ĐẤT HỢP VỚI GIA CHỦ

3.6 Lưu ý khi dọn bát hương

Lau dọn bát hương nên được thực hiện cẩn thận

Ông bà ta cho rằng việc dọn bát hương nên được thực hiện cẩn thận, nếu không sẽ phạm vào đại kỵ gây tiêu tài, tán lộc. Khi dọn bát hương anh/chị có thể tỉa bớt chân hương, để lại ít nhất 3-5-7-9 cây và đặt riêng một chỗ. Tro hương nếu không có vấn đề gì thì không nhất thiết phải thay tro mới. 

Nếu muốn thay tro thì nên dùng thìa múc từng ít một ra rây bột để lọc và lấy tro mịn. Việc lọc tro cũng bắt đầu từ bát hương thờ thần phật trước rồi mới đến bàn thờ gia tiên. 

Khi bát hương khô thì dùng 7 tờ tiền vàng (với bát hương thờ thần phật), và dùng 3 tờ tiền vàng (với bát hương gia tiên). Đốt tiền vàng và hơ vòng trong bát hương, sau khi tiền vàng cháy gần hết thì thả hẳn vào bát hương. Sau đó đổ tro đã lọc hoặc tro mới vào một lần với ngụ ý là lộc ra nhỏ giọt, lộc vào như thác đổ.

Chân hương sau khi tỉa cần đốt và đổ một lượt vào tro hương cũ. Sau đó thả tro xuống sông, suối hoặc bón cây. Nên dùng những cây to khỏe để bón tro, tránh những cây nhỏ và yếu. Tuyệt đối không được vứt tro nhang lung tung hay đổ trong thùng rác, như vậy được coi là ô uế và gây ô nhiễm môi trường.

3.7 Đèn trang trí bàn thờ 

Đèn trang trí mang lại sự ấm cũng cho không gian thờ tự

Đèn trang trí bàn thờ là một yếu tố quan trọng không thể thiếu trong trang trí bàn thờ ngày tết. Xét về công dụng, đèn trang trí bàn thờ cung cấp cho không gian thờ một lượng ánh sáng cần thiết. Xét về phong thủy, đèn trang trí bàn thờ giúp xua đuổi các nguồn năng lượng xấu và mang lại những năng lượng tích cực.

Anh/chị nên lựa chọn những loại đèn có cường độ ánh sáng vừa phải, không quá mạnh cũng không quá yếu. Màu sắc ánh sáng nên là những màu vàng, vì những tông màu này  Giúp không gian thờ cúng trở nên ấm cúng hơn và tránh cảm giác lạnh lẽo và âm u.